Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

certamina instituere

  • 1 certamen

    certāmen, ĭnis, n. [id.], a contest, struggle, strife, whether friendly or hostile, physical or intellectual; most freq. of a pugilistic contest of any kind; but also of contention in war.
    I.
    A contest, struggle in games or otherwise.
    A.
    Lit.:

    videmusne apud quos eorum ludorum, qui gymnici nominantur, magnus honos sit, nullum ab iis, qui in id certamen descendant, devitari dolorem?

    Cic. Tusc. 2, 26, 62; cf. id. de Or. 2, 78, 317:

    Hac celebrata tenus sancto certamina patri,

    Verg. A. 5, 603; cf. Ov. M. 1, 446:

    luctandi,

    Quint. 12, 2, 12:

    saliendi,

    id. 10, 3, 6:

    citharoedorum,

    id. 4, 1, 2:

    sacra,

    id. 2, 8, 7 Spald.:

    quinquennale triplex, musicum, gymnicum, equestre,

    Suet. Ner. 12; cf. id. Vit. 4; id. Dom. 4:

    bijugum,

    Verg. A. 5, 144:

    quadrigarum,

    Suet. Claud. 21:

    pedum,

    Ov. M. 12, 304:

    cursus,

    id. ib. 7, 792;

    10, 560: disci,

    id. ib. 10, 177:

    Veneris,

    id. Am. 2, 10, 29 et saep.—
    2.
    Meton., poet., the object contended for, the prize, Ov. M. 13, 129:

    pecoris magistris Velocis jaculi certamina ponit in ulmo,

    Verg. G. 2, 530 Heyne.—
    B.
    Trop., a rivalry, contest, struggle, emulation, etc.:

    certamen honestum (Stoicorum et Peripateticorum),

    Cic. Fin. 2, 21, 68:

    est mihi tecum pro aris et focis certamen,

    id. N. D. 3, 40, 94:

    est alicui certamen cum aliquo de principatu,

    Nep. Them. 6, 3: certamen honoris et gloriae. Cic. Lael. 10, 34; cf. id. Off. 1, 12, 38; Sall. J. 41, 2; Quint. 10, 5, 5:

    bona ratio cum perditā confligit. In ejus modi certamine ac proelio,

    Cic. Cat. 2, 11, 25:

    pugna forensium certaminum,

    id. 5, 12, 22:

    eloquentiae inter juvenes,

    Quint. 2, 17, 8:

    verborum linguaeque,

    Liv. 10, 22, 6:

    laboris ac periculi,

    id. 28, 19, 14:

    amicitiae, benevolentiae,

    id. 37, 53, 7:

    bonae artis ac virtutis,

    id. 37, 54, 19:

    irarum,

    id. 1, 7, 2; cf. id. 3, 39, 3:

    conferendi (pecuniam),

    id. 4, 60, 8:

    patrum animos certamen regni ac cupido versabat,

    id. 1, 17, 1; cf. id. 21, 31, 6:

    leti (inter mulieres Indas),

    Prop. 3 (4), 13, 19:

    diu magnum inter mortales certamen fuit, vine corporis an virtute animi, etc.,

    Sall. C. 1, 5; cf. Tib. 4, 1, 37.—Rarely with gen. of adversary:

    si in virtutis certamen venerint ( = cum virtute),

    Cic. Fin. 5, 24, 71 Madv. ad loc.— Poet.:

    mite vini,

    a drinking bout, Tib. 3, 6, 11.—Also poet.: certamina ponere, syn. with certamina instituere = agôna protithenai, to order, arrange a fight or contest, Verg. A. 5, 66; 8, 639; cf. id. G. 2, 530 Wagn.—Of inanimate things:

    Arboribusque datumst variis exinde per auras Crescendi magnum inmissis certamen habenis,

    Lucr. 5, 787.—
    II. A.
    Subject. (diff. from the objective; cf.:

    proeliam, pugna, bellum, etc.): horrida Romuleum certamina pango duellum,

    Enn. Ann. 1, 1; 1, 476; 2, 6; 5, 1295; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Lucr. 4, 844; Ov. M. 12, 180; Liv. 36, 19, 13:

    aeterno certamine proelia pugnasque edere,

    Lucr. 2, 117:

    fit proelium acri certamine,

    Hirt. B. G. 8, 28; cf.:

    proelii certamen,

    id. B. Alex. 16:

    certamine,

    with zeal, emulously, earnestly, Verg. A. 5, 197; Curt. [p. 320] 9, 4; Sil. 10, 536; cf.:

    nec magni certaminis ea dimicatio fuit,

    not severe, Liv. 21, 60, 7. —
    B.
    Object., = proelium, pugna, etc.:

    vario certamine pugnatum est,

    Caes. B. C. 1, 46:

    erat in celeritate omne positum certamen, utri, etc.,

    id. ib. 1, 70:

    bella atque certamina,

    Sall. C. 33, 5:

    ubi res ad certamen venit,

    id. J. 13, 4:

    in certamine ipso,

    Liv. 2, 44, 11:

    navalia,

    a naval engagement, sea-fight, id. 31, 14, 4:

    classicum,

    Vell. 2, 85, 2:

    saevit medio in certamine Mavors,

    Verg. A. 8, 700 et saep.—Hence.
    C.
    In the postAug. histt. for war in gen., Flor. 1, 20; Eutr. 1, 16; Just. 7, 2, 6; 7, 6, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > certamen

  • 2 certamen

    certāmen, inis n. [ certo II ]
    1) состязание (musicum, gymnicum, equestre Su)
    certamina instituere C (ponere V) — устраивать состязания
    c. alicujus rei или de aliqua re C, L etc. — состязание в чём-л. или борьба за что-либо
    c. vitae и capitis Cборьба за жизнь
    c. cum aliquo de principatu Nep — борьба с кем-л. за первенство
    2) диспут, спор ( Stoicorum et Peripateticorum C)
    in c. venire cum aliquo O, C — вступить с кем-л. в спор
    c. controversiae Cпредмет спора
    3) бой, сражение
    c. singulare Flединоборство
    c. mire (conserere) Lвступить в бой
    res ad c. venit Slдошло до сражения
    c. navale L (classicum VP) — морское сражение
    pugnatum est vario certamine Cs (тж. aequo certamine Lcr) — сражались с переменным успехом

    Латинско-русский словарь > certamen

  • 3 certamen

    certamĕn, ĭnĭs, n. [certo] [st1]1 [-] toutes sortes de lutte (dans les jeux publics), combat, joute, concours, course.    - in certamen descendere, Cic.: affronter le combat, descendre dans l'arène.    - certamen quadrigarum, Suet.: course de chars.    - certamen pedum, Ov.: course à pied.    - certamen saliendi, Quint.: concours de saut.    - certamen disci, Ov.: concours de disque.    - certamen citharoedorum, Quint.: concours entre joueurs de cithare.    - certamen equestre, Suet.: course de chevaux.    - certamen eloquentiae, Quint.: joute oratoire.    - pecoris magistris velocis jaculi certamina ponit in ulmo, Virg.: il invite les gardiens du troupeau à lancer un rapide javelot sur la cible d'un orme.    - prima citae Teucris ponam certamina classis, Virg. En. 5: j'organiserai les premières courses de vitesse pour la flotte des Troyens.    - certamine primus equus, Hor.: cheval qui a remporté le prix de la course. [st1]2 [-] lutte à main armée, combat, bataille, engagement, conflit; guerre.    - navale certamen, Liv.: combat naval.    - pari certamine, Caes. BC. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - in certamine ipso, Liv. 2: en plein combat.    - vario certamine pugnatum est, Caes. BC. 1: on combattit en alternant succès et revers.    - ubi res ad certamen venit, Sall. J. 13: quand le combat s'engagea.    - saevit medio in certamine Mavors, Virg. En. 8: en plein combat, Mavors (= Mars) se démène avec fureur.    - fit proelium acri certamine, Hirt. BG. 8: la lutte est acharnée.    - diu magnum inter mortales certamen fuit vine corporis an virtute animi res militaris magis procederet, Sall. C.: longtemps les hommes ont discuté pour savoir si les succès militaires étaient dus plus à la vigueur corporelle qu'aux qualités de l'esprit. [st1]3 [-] lutte, rivalité, querelle, débat, discussion, dispute, conflit, contestation, différend.    - certamina patrum et plebis: les luttes entre le sénat et la plèbe.    - certamen est mihi cum illo pro hac re (cum illo de hac re), Cic.: j'ai un différend avec lui sur cette affaire.    - nullum nobis certamen cum istis esse debet, Cic. de Or. 2: je ne dois rien avoir à débattre avec eux (= les rhéteurs).    - honoris certamen et gloriae, Cic. Lael.: lutte pour l'honneur et la gloire.    - est mihi tecum pro aris et focis certamen, Cic. Nat. 3: la discussion que j'ai avec toi concerne les autels et les foyers.    - erat certamen inter duces, Cic.: il y avait rivalité entre les chefs.    - certamen controversiae, Cic. Or.: le point critique du débat. [st1]4 [-] empressement, émulation, ardeur, passion.    - ingenti certamine, Curt.: à l'envi, avec émulation.    - olli certamine summo procumbunt, Virg. En. 5: eux, dans un effort suprême, se courbent (sur les avirons).
    * * *
    certamĕn, ĭnĭs, n. [certo] [st1]1 [-] toutes sortes de lutte (dans les jeux publics), combat, joute, concours, course.    - in certamen descendere, Cic.: affronter le combat, descendre dans l'arène.    - certamen quadrigarum, Suet.: course de chars.    - certamen pedum, Ov.: course à pied.    - certamen saliendi, Quint.: concours de saut.    - certamen disci, Ov.: concours de disque.    - certamen citharoedorum, Quint.: concours entre joueurs de cithare.    - certamen equestre, Suet.: course de chevaux.    - certamen eloquentiae, Quint.: joute oratoire.    - pecoris magistris velocis jaculi certamina ponit in ulmo, Virg.: il invite les gardiens du troupeau à lancer un rapide javelot sur la cible d'un orme.    - prima citae Teucris ponam certamina classis, Virg. En. 5: j'organiserai les premières courses de vitesse pour la flotte des Troyens.    - certamine primus equus, Hor.: cheval qui a remporté le prix de la course. [st1]2 [-] lutte à main armée, combat, bataille, engagement, conflit; guerre.    - navale certamen, Liv.: combat naval.    - pari certamine, Caes. BC. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - in certamine ipso, Liv. 2: en plein combat.    - vario certamine pugnatum est, Caes. BC. 1: on combattit en alternant succès et revers.    - ubi res ad certamen venit, Sall. J. 13: quand le combat s'engagea.    - saevit medio in certamine Mavors, Virg. En. 8: en plein combat, Mavors (= Mars) se démène avec fureur.    - fit proelium acri certamine, Hirt. BG. 8: la lutte est acharnée.    - diu magnum inter mortales certamen fuit vine corporis an virtute animi res militaris magis procederet, Sall. C.: longtemps les hommes ont discuté pour savoir si les succès militaires étaient dus plus à la vigueur corporelle qu'aux qualités de l'esprit. [st1]3 [-] lutte, rivalité, querelle, débat, discussion, dispute, conflit, contestation, différend.    - certamina patrum et plebis: les luttes entre le sénat et la plèbe.    - certamen est mihi cum illo pro hac re (cum illo de hac re), Cic.: j'ai un différend avec lui sur cette affaire.    - nullum nobis certamen cum istis esse debet, Cic. de Or. 2: je ne dois rien avoir à débattre avec eux (= les rhéteurs).    - honoris certamen et gloriae, Cic. Lael.: lutte pour l'honneur et la gloire.    - est mihi tecum pro aris et focis certamen, Cic. Nat. 3: la discussion que j'ai avec toi concerne les autels et les foyers.    - erat certamen inter duces, Cic.: il y avait rivalité entre les chefs.    - certamen controversiae, Cic. Or.: le point critique du débat. [st1]4 [-] empressement, émulation, ardeur, passion.    - ingenti certamine, Curt.: à l'envi, avec émulation.    - olli certamine summo procumbunt, Virg. En. 5: eux, dans un effort suprême, se courbent (sur les avirons).
    * * *
        Certamen, pen. prod. huius certaminis, pen. corr. Virgil. Le pris pour lequel on est en debat à qui le gaignera.
    \
        Certamen. Debat, Estrif.
    \
        Lex certaminis. Ouid. La loy et condition, et ce qu'il fault faire si on veult gaigner le pris.
    \
        Pretium certaminis ferre. Ouid. Emporter le pris.
    \
        Ludorum certamina. Ouid. Jeux de pris.
    \
        Iaculi certamina ponere in vlmo. Virg. Quand on tire au papegault fiché en une perche attachee au coupet d'un arbre.
    \
        Vini certamen. Tibul. Quand on boit d'autant, à qui plus en buvera.
    \
        Biiugum certamen. Virgil. Quand deulx chariots courent à qui mieulx mieulx pour gaigner le pris.
    \
        Ludicrum certamen. Seneca. De joyeuseté et passetemps.
    \
        Quadriiugum certamen. Stat. De quatre chevaulx attelez à un chariot, à autres quatre chevaulx pareillement attelez.
    \
        Celebrare certamina. Virgil. Faire jeux de pris.
    \
        In certamen descendere. Cic. Venir, et se presenter pour jouer au jeu de pris.
    \
        Inire certamina prima. Virgil. Commencer le jeu de pris.
    \
        Missum certamen. Virgil. Fini, Achevé.
    \
        Certamina referre. Virgil. Renouveler, Remettre en bruit.
    \
        Certamen. Sallust. Estrivement, Debat, Dispute, Contention, Different.
    \
        Summum certamen. Virgil. Grand effort, ou efforcement.
    \
        Diuitiarum certamina. Horat. Peines et travaulx prins pour amasser des richesses.
    \
        Certamen est mihi cum illo. Cic. Je suis en debat et different avec luy.
    \
        Adducere in certamen rem aliquam. Cic. Mettre en debat, La faire contentieuse.
    \
        Instituere sibi certamen cum aliquo. Cic. Prendre debat avec aucun.
    \
        Certamen. Cic. Combat.
    \
        Conferre belli certamina inter se. Virgil. Batailler.
    \
        AEterno certamine praelia edere. Lucret. Estre en guerre perpetuelle, Combattre encessamment.
    \
        Atrocissimum certamen. Liu. Combat à oultrance.
    \
        Clara certamina. Lucret. De grande renommee.
    \
        Dispar certamen inire. Ouid. Combatre contre plus fort que soy.
    \
        Exacto laetus certamine victor. Claud. Aprés le combat achevé.
    \
        Lethiferum. Catull. Combat à oultrance, Guerre mortelle.
    \
        Accendere certamina. Lucret. Allumer, ou commencer la guerre, Estre cause des noises et debats.
    \
        Conferre manu certamina. Lucret. Combatre main à main.
    \
        Conserere certamen. Liu. Combatre.
    \
        Contrahere certamen. Liu. Combatre.
    \
        Differre certamina. Ouid. Delayer, ou Refuser le combat.
    \
        Derimere certamina. Ouid. Juger du different.
    \
        Imbibere certamen animis. Liu. Concevoir en son esprit, Mettre en sa teste.
    \
        Iniicere certamen aliquibus. Liu. Donner occasion de noise.
    \
        Inire certamen. Ouid. Commencer le combat.
    \
        Inire certamina cum aliquo. Sil. Combatre contre aucun, corps à corps, homme à homme.
    \
        Inuadere certamina. Sil. Entrer au combat.
    \
        Miscere certamina. Liu. Combatre.
    \
        Ponere certamen. Virgil. Delaisser, Finer le combat, Desister et cesser de combatre.
    \
        Ponere militibus certamina. Virgil. Ordonner, Disposer.
    \
        Victus certamine. Ouid. Matté, Vaincu, Conquis.
    \
        Equus primus certamine. Hor. Qui a gaigné le pris à courir.

    Dictionarium latinogallicum > certamen

  • 4 certamen

    certāmen, minis, n. (2. certo), das Sich-Messen, der Streit, Kampf, um gegenseitig die Kräfte zu messen, 1) das Sich-Messen zweier Rebenbuhler, um einander den Vorrang abzugewinnen, der Wettkampf, Wettstreit, a) der gymnastische, zirzensische, musikalische (griech. ἀγών), musicum, gymnicum, equestre, Suet.: gladiatorium vitae (um das L.), Cic.: luctandi, Quint.: quadrigarum, Suet.: pedum, cursus, disci, Ov.: in id certamen descendere, Cic.: antequam legitimum certamen inchoent (citharoedi), Quint.: poet., certamen (certamina) ponere = ἀγῶνα προτιθέναι, einen W. anstellen, Verg. georg. 2, 530 u. Aen. 5, 66. – b) jede andere Art von Wettkampf, Wettstreit, Wetteifer, arborum, Lucr.: honestum, Cic.: laboris ac periculi, Liv.: honoris et gloriae, Cic.: conferendi (im Beisteuern), Liv.: venire in certamen, Anteil nehmen am W. (um die Schönheit), Ov.: aber in certamen virtutis venire, sich mit der T. im Streite messen, Cic.: est mihi certamen cum alqo de principatu od. de fortitudine, Nep. u. Curt.: proponere certamen eloquentiae inter iuvenes, Quint. – 2) das Sich-Messen zweier Gegner, damit einer den andern besiege, a) der Waffenkampf, der Kampf, das Gefecht, singulare, Zweikampf, Flor.: c. armorum, das Fechten (zur Übung), Quint.: proelii, Cic.: pugnae, Liv. (vgl. Weißenb. Liv. 23, 45, 7). – dah. α) = das Treffen, dieSchlacht, c. navale, Liv.: classicum, Vell.: certamen inire od. conserere, Liv.: cruentum c. edere, Liv.: ubi res ad certamen venit, Sall.: vario certamine pugnatum est, Caes. – β) Kampf = Krieg übh., Flor. 1, 20. Eutr. 1, 16. Iustin. 7, 2. § 2 u. 6. – b) jeder andere feindliche Streit, die Streitigkeit, Rechthaberei ( Opposition), die Fehde, die Händel (oft mit Anspielung auf den Waffenkampf), illa certamina animorum (Hitze des Parteistreits), Liv.: verborum linguaeque certamina, Liv.: irarum, animi (der Erbitterung), Liv.: iuris (um das R.), Liv.: pravum certamen notarum inter censores, Cic.: imbuere animis certamen, den Geist der Opposition einsaugen, Liv.: in certamen venire cum alqo, Cic.: instituere sibi certamen cum alqo, Cic.: differri adversus nos certamen, Liv.: est mihi tecum pro aris et focis certamen, Cic. – meton., certamen controversiae, quod Graece κρινόμενον dicitur, der eigentliche Streitpunkt, der zur Entscheidung kommen soll, Cic. de or. 126: ideo (Campania) Liberi Cererisque certamen (Zankapfel) dicitur, Flor. 1, 16, 3.

    lateinisch-deutsches > certamen

  • 5 certamen

    certāmen, minis, n. (2. certo), das Sich-Messen, der Streit, Kampf, um gegenseitig die Kräfte zu messen, 1) das Sich-Messen zweier Rebenbuhler, um einander den Vorrang abzugewinnen, der Wettkampf, Wettstreit, a) der gymnastische, zirzensische, musikalische (griech. ἀγών), musicum, gymnicum, equestre, Suet.: gladiatorium vitae (um das L.), Cic.: luctandi, Quint.: quadrigarum, Suet.: pedum, cursus, disci, Ov.: in id certamen descendere, Cic.: antequam legitimum certamen inchoent (citharoedi), Quint.: poet., certamen (certamina) ponere = ἀγῶνα προτιθέναι, einen W. anstellen, Verg. georg. 2, 530 u. Aen. 5, 66. – b) jede andere Art von Wettkampf, Wettstreit, Wetteifer, arborum, Lucr.: honestum, Cic.: laboris ac periculi, Liv.: honoris et gloriae, Cic.: conferendi (im Beisteuern), Liv.: venire in certamen, Anteil nehmen am W. (um die Schönheit), Ov.: aber in certamen virtutis venire, sich mit der T. im Streite messen, Cic.: est mihi certamen cum alqo de principatu od. de fortitudine, Nep. u. Curt.: proponere certamen eloquentiae inter iuvenes, Quint. – 2) das Sich-Messen zweier Gegner, damit einer den andern besiege, a) der Waffenkampf, der Kampf, das Gefecht, singulare, Zweikampf, Flor.: c. armorum, das Fechten (zur Übung), Quint.: proelii, Cic.: pugnae, Liv. (vgl. Weißenb. Liv. 23, 45, 7). – dah. α) = das Treffen, die
    ————
    Schlacht, c. navale, Liv.: classicum, Vell.: certamen inire od. conserere, Liv.: cruentum c. edere, Liv.: ubi res ad certamen venit, Sall.: vario certamine pugnatum est, Caes. – β) Kampf = Krieg übh., Flor. 1, 20. Eutr. 1, 16. Iustin. 7, 2. § 2 u. 6. – b) jeder andere feindliche Streit, die Streitigkeit, Rechthaberei ( Opposition), die Fehde, die Händel (oft mit Anspielung auf den Waffenkampf), illa certamina animorum (Hitze des Parteistreits), Liv.: verborum linguaeque certamina, Liv.: irarum, animi (der Erbitterung), Liv.: iuris (um das R.), Liv.: pravum certamen notarum inter censores, Cic.: imbuere animis certamen, den Geist der Opposition einsaugen, Liv.: in certamen venire cum alqo, Cic.: instituere sibi certamen cum alqo, Cic.: differri adversus nos certamen, Liv.: est mihi tecum pro aris et focis certamen, Cic. – meton., certamen controversiae, quod Graece κρινόμενον dicitur, der eigentliche Streitpunkt, der zur Entscheidung kommen soll, Cic. de or. 126: ideo (Campania) Liberi Cererisque certamen (Zankapfel) dicitur, Flor. 1, 16, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > certamen

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»